Poznaj historię oscypka - wycieczka do muzeum Oscypka

Historia oscypka

Oscypek  to twardy, wędzony, owczy ser wytwarzany głównie na Podhalu. Robi się go ręcznie z owczego mleka zwierząt rasy Polska Owca Górska, czasem z niewielką domieszką mleka Polskiej Krowy Czerwonej, w okresie od maja do września. Niektórzy znawcy tematu twierdzą, że oscypek powinien nazywać się „oszczypek”, gdyż zawdzięcza on swą nazwę „scypaniu”. Jest to jeden z etapów produkcji, polegający na rozdrabnianiu sera w celu pozbycia się serwatki. Może także chodzić o rozdzielanie, rozszczepianie drewnianych form zwanych „oscypiorkami”. Służą one do ostatecznego formowania kształtu wyrabianego sera i nadawania mu charakterystycznych dla niego zdobień.

Po wydojeniu owiec zlewa się mleko przez lniane płótno, zwane „sata” do drewnianego wiadra czyli „puciery”, aby pozbyć się zanieczyszczeń, np. ździebeł słomy. Następnie mleko jest podgrzewane nad ogniskiem w kotliku.

Gdy osiągnie odpowiednią temperaturę zostaje zaprawione podpuszczką, po góralsku „zaklagane”. „Klag” czyli wysuszona podpuszczka wyrabiany był z żołądków cieląt lub jagniąt, najlepiej takich, które nie jadły jeszcze trawy. Skrzepnięte mleko rozbija drewnianą łopatką, zwaną ferulą, następnie dodaje nieco gorącej wody, aby kawałki skrzepu się posklejały i opadły na dno naczynia. Na tym etapie masę serową odciska się z serwatki i ugniata w kształt kuli, czyli „pucy”. 

Ser jest następnie kilkakrotnie parzony w gorącej wodzie, po czym po założeniu na niego drewnianej formy, nadaje się mu charakterystyczny, wrzecionowaty kształt. Przez kolejną dobę uformowane oscypki poddawane są kąpieli w „rosole” czyli silnym roztworze soli, który na zasadzie osmozy wyciąga z sera pozostały nadmiar wody. Ostatni etap to wędzenie odbywające się na specjalnej półce po dachem bacówki. Podczas organizowanych przez nas  Pokazów Wyrobu Oscypka mogą Państwo wziąć udział w całym opisanym powyżej procesie i na własne oczy zobaczyć jak powstaje najsłynniejszy góralski ser.

Oscypek przywędrował na polskie ziemie wraz z wędrującymi wzdłuż całych Karpat pasterzami wołoskimi. Pierwsze wzmianki o produkcji wędzonego lekko słonawego serka pochodzą aż z XV wieku: znajdują się w dokumentach lokacyjnych wsi Ochotnica w Gorcach. Natomiast dokładny opis, jak oscypek wytwarzać umieszczono w instruktażu państwa Ślemieńskiego na Żywiecczyźnie, w 1748 roku. Ta pierwotna receptura nie zmieniła się do dziś.

Od 14 lutego 2008 r. oscypek jest zarejestrowany jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Może on być wytwarzany jednie w województwie śląskim - w gminie powiatu cieszyńskiego (Istebna), w gminach powiatu żywieckiego (w Milówka, Węgierska Górka, Rajcze, Ujsoły, Jeleśnia, Koszarawa), w całym powiecie nowotarskim i powiecie tatrzańskim, w gminach powiatu suskiego (Zawoja i Bystra Sidzina), w gminach powiatu limanowskiego (Niedźwiedź i cześć gminy Kamienica, która położona jest na terytorium Gorczańskiego Parku Narodowego lub znajduje się na południe od rzeki Kamienica oraz sołectwa z gminy Mszana Dolna: Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz) oraz w gminach powiatu nowosądeckiego (Piwniczna, Muszyna i Krynica).

Jak jeść oscypek?

Oscypek można jeść na wiele sposobów. Można go jeść na surowo, grillować, smażyć lub piec. Jest często podawany z żurawiną lub borówką brusznica. Oscypek jest również używany do produkcji innych potraw, takich jak zapiekanki i pierogi.

Wartości odżywcze oscypka?

Oscypek jest bogatym źródłem białka, wapnia i witamin. Jest również dobrym źródłem probiotyków, które są korzystne dla zdrowia jelit.

Oscypek a prawo?

Oscypek jest produktem tradycyjnym, chronionym prawem unijnym. Oznacza to, że może być wytwarzany tylko na określonym obszarze i zgodnie z tradycyjną recepturą.

Gdzie kupić oscypeka?

Oscypki można kupić na Podhalu, w wielu sklepach z pamiątkami i na targach. Można go również kupić online.

Cenisz sobie jakość? Chcesz kupić prawdziwego, certyfikowanego oscypka, zawierającego co najmniej 60% owczego mleka? Zapraszamy do naszego sklepu.

Oscypek zrobiony przez każdego bacę smakuje inaczej. Smak zależy od bardzo wielu czynników, np. od tego, gdzie pasą się owce i jakie zioła jedzą. Dlatego w naszej ofercie, posiadamy oscypki jedynie od najlpeszych Baców. Sery spełniające nasze najwyższe standardy jakości, robione specjalnie dla nas. Wszystkie oryginalne, certyfikowane, zrobione zgodnie z unijna normą. Tylko u nas znajdziecie oscypki z zawartością 60%, 80% i 100% owczego mleka.

Oprócz oscypków oferujemy także inne sery gazdowskie. Aromatyczną bryndzę podhalańską, posiadającą unijny certyfikat.  Gołki z mlekiem owczym, a także zrobione z mleka krowiego. Bundz świeży i bundz bardziej dojrzały. Wszystkie sery najwyższej jakości, od sprawdzonych wytwórców.

Sklep  znajduje się w Muzeum Oscypka, ul. Jagiellońska 28, 34-500 Zakopane

Co można zobaczyć w muzeum oscypka?

• Pokaz wyrobu oscypka
• Prezentacja tradycyjnych narzędzi pasterskich
• Wystawa poświęcona historii pasterstwa w Tatrach
• Warsztaty z wyrobu oscypka